Kütüphaneme dahil oluşu elli yılı çoktan tamamlamış olan eserlerden biri de İsmail Hilmi Soykut’un Unutulmaz Mısralar’ıdır. 1906 yılında doğan 9 Temmuz 1974 tarihinde vefat eden Soykut, Bursa Lisesi ve Gazi Eğitim Edebiyat bölümünü bitirdikten sonra farklı yerlerde öğretmenlik ve idarecilik yapmış İstanbul Lisesi’nde Edebiyat öğretmeni iken emekli olmuştur.
İlk şiir kitabı 1941 yılında İstanbul’da Köpükler adıyla, ikincisi ise 1961 tarihinde Mahrem Şeyler ismiyle yayınlamıştır. Burada tanıtmak istediğimiz eser ise birinci hamur kâğıda renkli olarak basılan büyük ebat 1156 sayfa olup tam adı şöyledir: Açıklamalarıyla XII. Asırdan XX. Asra Kadar Türk Şiirinde Tasavvuf Hikmet ve Felsefeyle Dolu Unutulmaz Mısralar. Sönmez Neşriyatın 15. eseri olan ve 1968 yılında İstanbul’da basılan kitabın ithaf cümlesi şöyle:
“ Bu eserimi Türk şiirinin hikemî cephesinde önderlik eden aziz şairlerimize ithaf ederken, Ulu Tanrı’dan ebediyete kavuşanlarına rahmetler, hayatta bulunanlarına da sıhhat ve saadetler dilerim.”1
FAHİR İZ VE ALİ NİHAT TARLAN’DAN TAKRİZLER
Bu ciltli büyük kitabı, Cağaloğlu Şeref Efendi sokaktaki Sönmez Neşriyat Yurdu’nun satış yerinde ilk defa gördüğümde fiyatından dolayı alamadığımı hatırlıyorum: 80 lira.
Eserin ilk sayfalarında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde görev yapan iki profesörün birer sayfalık takrizleri var: Ali Nihat Tarlan ve Fahir İz. Tarlan takrizini şöyle tamamlıyor: “Her beyit veya mısrada nasıl bir ruhun, nasıl bir cehdin, nasıl bir olgunluğun tecelli ettiğini görmek ve duymak lazımdır. Bu kültür yıllar süren bir tetkik ve tetebbu ister. Bunu uzun ve yorulmaz mesaisi ile başaran ve fikrin her safhasından en muvaffak örnekleri bulup çıkaran ve çok cazip bir tab’ tekniği ile bizlere sunan muhterem müellifi candan tebrik ederken orta ve yüksek tahsil gençliğinin kütüphanelerinde bu mümtaz eserden birer nüsha bulundurmalarını temenni ederim” Mahir İz’in kardeşi Fahir İz ise yazısını şöyle sonlandırıyor“ Ben şahsen edebiyata hayatını adamış bir öğretmen olarak sayın Hilmi Soykut’un kitabını, her sayfasında büyük bir zevk duyarak okudum. Kendisini candan kutlar, meslektaş ve öğrencilerim adına teşekkür ederim”
HİKMET VE FELSEFE ŞİİRLERİ
Şimdi yazarın teşekkür paragrafını okuyalım:
“Nâçiz eserimiz hakkında, lâyık olmadığımız halde değerli iltifatlarını ibzâl buyurmak lütfunu esirgemeyen sayın profesörümüz Dr. Ali Nihat Tarlan ve sayın profesörümüz Fahir İz’e derin şükranlarımı arzeder, bu eserin meydana getirilip aziz okuyucularımızın mütalaasına arzedilmesi hususunda samimi bir alaka ve hüsn-i kabul gösteren Sönmez Neşriyat Şirketi’nin muhterem idare heyeti üyeleriyle eserin itinalı ve selim bir zevkle hazırlanmasında, teknik bakımdan büyük yardım ve himmeti bulunan Neşriyat müdürü muhterem Ali İhsan Yurd’a, ve kitabın tab’ı tezyin ve ciltleme işlerinde gayret ve maharetlerini esirgemeyen Fatih matbaası ve kapak motifini çizen ressam Nuriye Ağar hanımefendiye ve cildini yapan Kahraman cild evi sahiplerine teşekkürlerimi sunarım.”
İlk sayfalarında, şiir, hikmet felsefe ve tasavvuf konularında geniş açıklamalar yapıldıktan sonra Ahmet Yesevî’nin Divan-ı Hikmeti’nden iktibas edilen mısralarla başlayan eser, yüzyılları bir bir aşarak Cumhuriyet devrine gelmekte ellili yıllarda vefat eden İbnülemin Mahmut Kemal’lere ulaşmaktadır. Yüzlerce şairden şeçilip alınan binlerce mısra ve beyt okuyucunun dikkatine sunulmakta bazı kelimelerin anlamı dipnotta verilmekte bazı konular ilgili ayet, hadis, atasözü ve tarihi olaylar açıklanarak okuyucunun işi kolaylaştırılmaktadır..
Genel olarak iktibaslar beyt halinde aktarılmış bazan tek mısra bazan da dörtlük şeklinde verilmiştir. Bazı şairler tek bir beyt ile temsil edilirken, Fuzulî, Nâbî, Ruhî, Şeyh Gâlib gibi divan şairlerinin hikmetli beytleri sayfalarca devam etmiş, Hersekli Arif Hikmet Bey, İzzet Molla, Namık Kemal , Ziya Paşa, Muallim Nâci de bu gurupta yerlerini almıştır.
Unutulmaz Mısralar Ahmet Yesevî’nin şu mısraı ile başlıyor:
Eyâ dostlar nâdân birle ülfet bolma!2
Eserin sonunda hangi asırda yaşadığı tesbit edilemeyen şairlerin yadigârlarına, son 115 sayfasında ise şairi bilinmeyen mısra ve beytlere yer verilmiştir. Kitapta yer alan son beyt şöyledir:
Hâne berduş-i cihanız evi sattık da yedik
Şimdi bir külbe-i virân umarız ukbâda3
1- Mısraları aktarılanlar arasında Mihri Hatun, Fıtnat Hanım, Nigâr Hanım, Ârife Hanım, Mâide Hanım, Münire Hanım gibi şairlerimiz de vardır.
2- Cahille dost olma!
3- Ahirette.
