FETÖ Orta Asya’ya 1992 yılında adım attı. Tıpkı Türkiye’de olduğu gibi açtığı eğitim kurumları, yurtlar ve dernekler eliyle örgüt kısa sürede tüm Orta Asya’ya yayıldı. 15 Temmuz darbe girişiminden sonra bazı ülkeler Türkiye’nin uyarılarını dikkate alsa da bunu önemsemeyenler de oldu.

ÖZBEKİSTAN’DA YAYILMA ALANI BULAMADI

FETÖ ile mücadele konusunda en bilinçli ve etkili adımlar atan Orta Asya ülkesi Özbekistan oldu. 1992’den itibaren Özbekistan’da eğitim kurumları açmaya başlayan FETÖ, bir yandan da bölgede faaliyet gösteren iş insanları aracılığıyla büyük bir ağ kurmaya çalıştı. Örgüt mensupları burada “Silm A.Ş.” çatısı altında 16 lise ile 1 dil ve bilgisayar eğitimi merkezi açtı. Dikkat çeken bu durum karşısında 1994 yılında Özbek İçişleri Bakanlığı koordinesinde “Nurcular” olarak adlandırılan FETÖ ile mücadele için özel bir birim kuruldu. Bu birim sayesinde FETÖ Özbekistan’da yayılma alanı bulamadı. 15 Temmuz sonrasında FETÖ’ün ipini çeken ilk Orta Asya ülkesi de Özbekistan oldu.

KAZAKİSTAN’DA MUHALEFETE DESTEK

Aynı metotlarla Kazakistan’a da sızan FETÖ’nün, bu ülkede “Kazak Türk Eğitim Vakfı” bünyesinde faaliyet gösteren 37 merkezi bulunuyordu. FETÖ’nün 15 Temmuz’dan sonra Kazakistan’daki faaliyeti eskisi gibi olmadı. Dönemin Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, 15 Temmuz’dan sonra Türkiye’yi ziyaret eden ilk cumhurbaşkanı oldu. Ardından ülkedeki FETÖ kurumlarına müdahale edildi. FETÖ iltisaklı 27 okulun malvarlığı Bilim ve İnovasyon Vakfı’na devredildi. Türkiye ile gerçekleştirilen temaslar sonucu FETÖ okullarının Maarif Vakfı bünyesine alınmasına karar verildi. Eğitim ayağının ardından devlet kademelerinde tespit edilen örgüt mensupları da görevden alındı. FETÖ’nün Kazakistan yapılanmasına büyük darbe vuruldu ve örgüte finans sağlayan iş adamlarının oturum izinleri sonlandırılıp çoğu sınır dışı edildi. Ancak temizlik tam manasıyla sağlanamadı. Ülkede hala çok sayıda FETÖ’cü iş insanı ve devlet görevlisi bulunuyor. Ülkede son yıllarda çok sayıda ABD destekli sivil toplum kuruluşu da açıldı. Bu kurumların çoğunun “Uyan Kazakistan” isimli muhalif harekete destek vermesi, ülkede darbe girişimi olasılığını güçlendiriyor.

FETÖ TÜRKMENİSTAN’DA YERELLEŞTİ

Örgüt Türkmenistan’a “Başkent Eğitim Şirketi” adı altında açtığı okullar ile sızmaya başladı. Bu okullardan mezun olan öğrenciler aracılığıyla ülkede etkinlik kurulması hedefledi. Ülkedeki FETÖ tehdidini fark eden dönemin Cumhurbaşkanı Gurbangulu Berdimuhammedov oldu. Örgüt etkisi sonlandırıldı. Ardından yürüttüğü faaliyetler nedeniyle 2011’de FETÖ okulları kapatıldı. Türkiye’deki FETÖ soruşturmalarında, örgütün Türkmenistan’daki faaliyetleri hakkında yeni bilgiler ortaya çıktı. Bir gizli tanığın verdiği bilgiler, örgütün Türkmenistan’da yerelleştiğini, yani faaliyetlerini Türkmen vatandaşları üzerinden yürüttüğünü ortaya koydu.

TACİKLER GEÇ DE OLSA UYANDI

Tacikistan’da da durum farklı değil. Ülkede 6’sı başkent Duşanbe’de, 4’ü diğer şehirlerde olmak üzere “Şelale Eğitim Kurumları”na bağlı çok sayıda örgüt okulu bulunmaktadır.

Yine de ülkenin uyanışı geç olmadı. 2015 yılında isimleri “Üstün Yetenekli Çocuklar Lisesi” olarak Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman tarafından değiştirilen bu okullar devlete devredildi. Şelale Eğitim Kurumları adı altında faaliyet gösteren okulların tamamı da kapatıldı.

Kırgızistan’a çöreklendiler

Orta Asya’da FETÖ’nün en güçlü olduğu devlet Kırgızistan’dır. Örgüt 1992 yılından itibaren açtıkları okullar aracılığıyla Kırgız gençliğini avuçları içine aldı. Ülkede “SEBAT Eğitim Kurumları” adı altında Milli Eğitim Bakanlığı’nın izniyle faaliyet yürüten FETÖ, 7 bölgede okullar ve yurtlar açarak ağını genişletti. İlerleyen yıllarda kurumun adını “SAPAT” olarak değiştiren örgütün bünyesinde 9 ilk ve ortaokul, 16 lise, “Silk Road” ve “Cambridge” adlı 2 uluslararası okul ve Uluslararası Atatürk Alatoo Üniversitesi bulunmaktadır. Bu kurumlara ek olarak FETÖ, kendi okullarından mezun olan örgüt mensuplarından müteşekkil Genç İş Adamları Derneği aracılığıyla ekonomiye de dahil olmuştur. Örgüt, Türkiye’de devletin kılcal damarlarına sızdığı gibi aynı yolla burada da devlet kademelerine FETÖ’cüleri yerleştirdi.

ATAMBAYEV ÖNLERİNİ AÇTI

Eski Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev, FETÖ’ye yakınlığı ve desteği ile biliniyor. 2010’dan sonra örgüt üyeleri onun sayesinde devlet kademelerine çok daha rahat sızma imkanı buldu.

15 Temmuz darbe girişiminden sonra Türkiye’den kaçan FETÖ’cülerin çoğu Kırgızistan’a sığındı. O dönem Atambayev, Türkiye’den gelen uyarılara aldırış etmediği gibi karşıt bir tutum takındı. Atambayev, dönemin Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun “FETÖ’nün Kırgızistan’da da darbe girişimine hazırlandığı” uyarılarına “Türkiye büyükelçisi, Kırgızistan’da 3,5 milyon Gülen destekçisinin çalıştığını söyledi. Okul öğretmenlerini terörist görüyorlarsa, kusura bakmasın ama belki doktora görünüp akıl sağlığını kontrol ettirmelidir. Açıkça söylüyorum, okulları kapatmayacağız. Onları güçlendireceğiz” cevabını verdi. Türkiye’nin uyarılarını “absürt” diye niteleyen Atambayev, kendi döneminde örgütün Kırgızistan’ı Orta Asya’daki üssü haline getirmesine, kamu kurumlarından iş dünyasına, eğitimden sanata kadar her alanı hakimiyeti altına almasına önayak oldu. Ülkedeki FETÖ’cülerin iade talepleri de reddedildi.

FETÖ’CÜ EĞİTİM BAKANI

Türkiye’nin dediği gibi oldu. FETÖ, Kırgızistan’da defalarca darbe girişimine kalkıştı. 4 Ekim 2020’deki seçimlerin ardından başlayan sokak gösterileri, Cumhurbaşkanı ve hükümetin istifası ile sonuçlandı. Bu gelişmelerde FETÖ’nün etkisi büyüktü. 4 Ekim seçimlerinin ardından Atambayev destekçilerinden oluşan grup, ilk günden itibaren sokak olaylarının içinde yer aldı. Gösterilerin ikinci gününde hapisten çıkarılan Atambayev, iktidara geçmeye talip olduğu izlenimi verdi ama Sadır Caparov ve onun hükümeti kabul edildi. Ancak FETÖ, Caparov hükümetinden de kendilerini en çok ilgilendiren bakanlığı aldı. Yeni kabinenin Eğitim ve Bilim Bakanı, FETÖ okullarından mezun, FETÖ’nün kurduğu Kırgızistan Genç İşadamları Derneği’nin 2007-2010 yılları arasında başkanlığını yapan Almazbek Beyşenaliyev oldu. “Fetullah Gülen’in Pedagojik Görüşleri ve Orta Asya’daki Kurumlar Üzerinde Uygulanışı” isimli bir çalışması bulunan Beyşenaliyev, kariyeri boyunca örgüt faaliyetlerini öven ve elebaşını yücelten açıklamalarıyla gündemden düşmedi. Rüşvet alırken suçüstü yakalanan Beyşenaliyev’in görevine Ekim 2022’de son verildi.

HER AN DARBEYE HAZIR

FETÖ’cü bakan gitti ama örgüt Kırgızistan hedefinden vazgeçmedi. Haziran 2023’te Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te güvenlik güçleri, yönetime silah zoruyla el koymak suretiyle darbe planı yapan bir yapılanmayı çökertti. Ülke genelindeki operasyonlarda 30’dan fazla kişi gözaltına alındı. Cumhurbaşkanı Caparov’u hedef alan grubun, dönemin Halk Meclisi Partisi Başkanı Roza Nurmatova tarafından organize edildiği ortaya çıktı. Nurmatova ile 4 aktivist tutuklandı. Söz konusu partinin FETÖ’ye yakınlığıyla bilinen eski Devlet Başkanı Atambayev ile bağlantılı olduğu belirtildi. Milli Güvenlik Devlet Komitesi, suç örgütünün uzun süredir militan devşirmek için çalışmalar yürüttüğünün

tespit edildiğini açıkladı.

İhanetin ses kayıtları da ortaya çıktı. Nurmatova eylemcilerle konuşmasında, daha fazla kişiyi devşirmeye yönelik çağrılar yapıyor, “Değişim olacak mı yoksa böyle mi sürecek? Nasıl olsa karışıklık olacak. Bu durumda biz ne yapacağız? Adamlarımız var. Her adamın arkasında en az 10 kişi daha var. Para karşılığında sokaklara çıkmaya hazır olanlar var. Bize çıkacak kişilerin tam sayısı lazım” diyordu. Örgütsel ihtiyaçları finanse etmek ve kilit görevlilere ödeme yapmak için dışarıdan fon bekliyorlardı.

Bölge imamına 21 yıl hapis

Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) eski Orta Asya Bölge Sorumlusu Kaşif Kozinoğlu, şüpheli ölümünden önce kendi el yazısıyla kaleme aldığı notlarında, FETÖ’nün Kırgızistan yapılanmasını deşifre etti. Kozinoğlu, örgütün Orta Asya yapılanması hakkında da şu kritik bilgiyi verdi: “Kırgızistan’da uzun yıllardır ve halen tüm okulların başında olan şahıs Orhan İnandı, aslında Fetullah Gülen’in Asya imamıdır.”

FETÖ’nün CIA bağlantısını kuran eski MİT’çi Enver Altaylı, Kozinoğlu hakkında elebaşı Gülen’e bir mektup yazmış ve “MİT Müsteşarı olmaya çalışıyor. Böyle bir şey olursa felaket olur” ifadelerine yer vermişti.

YURT DIŞINDA PAKETLENDİ

Nitekim 15 Temmuz’dan sonra MİT, Kozinoğlu’nun işaret ettiği FETÖ’nün sözde Orta Asya sorumlusu “Bilal” kod adlı Orhan İnandı’yı Temmuz 2021’de yurt dışında yakalayıp Türkiye’ye getirdi. Örgüte 1985’te katılan İnandı, 1995’ten bu yana Kırgızistan’da yaşıyordu. 15 Temmuz’a kadar “ülke imamı” olarak örgütün Kırgızistan yapılanmasını ve koordinesini sağlayan İnandı, 15 Temmuz’dan sonra Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Tacikistan ülke imamlarından sorumlu “Orta Asya İmamı” olarak faaliyet yürütüyordu. Sorgusunun ardından 5 Temmuz 2022’de adli makamlara teslim edilen İnandı, Ankara 23’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’nde hakim karşısına çıktı.

PİŞMAN DEĞİLİM, GURUR DUYUYORUM

Yakalandığı güne kadar örgütün Kırgızistan’daki SEBAT Eğitim Kurumu’nun yönetim kurulu başkanlığını yürüten İnandı, Orta Asya yapılanmasına yönelik itiraflarının yer aldığı avukat huzurunda alınan beyanını mahkemede inkar etti. Terör örgütünden “hizmet hareketi” diye söz eden İnandı, FETÖ’nün dünya barışına katkı sağladığını savundu. İnandı, örgüt içinde bulunmasıyla ilgili ise “Bundan gurur duyuyorum. Pişman değilim” dedi. Örgütün kriptolu haberleşme programı ByLock’u “613 ID numarası” ve “111999 kullanıcı adı” ile kullanan İnandı’nın programa 2 bin 158 kez giriş yaptığı, 1206 e-posta gönderip aldığı tespit edildi. İnandı “silahlı terör örgütü yöneticiliği” suçundan 21 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Hakkında takdiri indirim uygulanmayan sanığın tutukluluğunun devamına hükmedildi.

Darbecinin evinde FETÖ kitabı

Örgüt, yönetimi ele geçirmek için sürekli darbeye yeltendi. FETÖ Kırgızistan’da aynı girişimi, yediği son operasyondan 6 ay sonra tekrar denedi. Tarih Ocak 2024’tü. Dünya bu girişimi de yine ülkede darbe planlayan gruba operasyon düzenlenmesiyle duydu. Kırgızistan Milli Güvenlik Devlet Komitesi, halkı ayaklandırarak iktidarı devirmeye yönelik hazırlık yapan gruba operasyon gerçekleştirdi. Darbeci grubun elebaşlarından birinin, FETÖ’nün ülkedeki finansörlerinden İmamidin Taşov olduğu, planın bir ayağının ABD’ye uzandığı açıklandı. Operasyonda gözaltına alınan şüpheliler de Taşov’un bu hazırlığın finansörü olduğunu itiraf etti. Taşov ve Tilekmat Kurenov hakkında yakalama kararı çıkarıldı. Taşov’un ikamet ettiği adreslerde aramalar yapıldı. Taşov’un yatak odasında FETÖ elebaşı Fetullah Gülen’in yazdığı “Yol Mülahazaları” kitabı bulundu. Kurenov ise yasa dışı gösteri düzenlemek suçlamasıyla gözaltına alınmış, ekim ayında serbest bırakıldıktan sonra ülkeden ayrılmıştı.